De ex-basketbalinternational is groot, draagt cowboybotten en heeft een

Livestrong

-bandje van wielervedette Lance Armstrong om. ,,Ik heb het al lang. Sinds de eerste dag dat ze die gele dingen hadden. Er zijn er 67 miljoen van verkocht'', weet Mart Smeets. ,,Ik kan je brieven laten lezen van mensen die me ermee opgemerkt hebben en die smeken of ik er eentje kan geven. Ze denken dat het geneeskrachtig werkt.''

Beantwoordt u de post van uw fans?

Mart Smeets: ,,Soms wel. Brutale brieven negeer ik maar wanneer mensen me heel hard uitschelden, antwoord ik. Met uiterst ingehouden, cynische precisie.''

Waar haalt u nog de tijd om brieven, boeken en columns te schrijven?

,,Ik kan heel goed omgaan met tijd. Tijdens een lange vlucht naar Los Angeles vertelde een joods professor me dat ieder mens elk jaar één taal en één muziekinstrument kan leren. Er is nog zoveel ruimte om zoveel te kunnen. Hoeveel studies zouden we niet kunnen ondernemen? Je bent nooit klaar. Ik ben altijd bezig. Klinkt infantiel, maar ik kijk slechts af en toe naar televisie. Om één uur 's nachts naar de herhaling van het nieuws.''

U vindt zelfs, zo blijkt uit uw boek, de tijd om een gedicht te schrijven over 'Poupou', de Franse wielrenner Raymond Poulidor.

Schuilt er een groot romanticus in u?

,,Ach, da's een

pistache

(

knipoogt

). Het is tegenwoordig hip een gedicht over wielrennen te schrijven. Eigenlijk wilde ik die poëten een hak zetten. Een hak met een glimlach. Ik wil ze laten zien hoe eenvoudig het is om zoiets neer te pennen. Ik ben misschien een groot romanticus, maar ik zal nooit een dichter worden. Ik ben een prozaïst.''

De Nederlandse recensent Ruud Verdonck heeft u ooit omschreven als een ,,romanticus op klompen''.

,,Ik begrijp wat hij bedoelt. Hij heeft het over lompe romantiek. Mijn taal is niet fijnzinnig genoeg. Ik ben rechtdoorzee. Ik zeg wat ik vind. In korte zinnen. Ik hoef geen omwegen te gebruiken.''

U staat er om bekend een nieuwe woordenschat te hebben uitgevonden voor de wielrennerij. ,,Werken als een beer'' of ,,stoempen'', om maar wat te noemen.

,,Ik ben nochtans geen taalvernieuwer. Ik ben heel simpel. Een Nederlandse critica heeft ooit een stukje over mij geschreven waar ik me in kon vinden: 'Het ongewone aan hem is dat hij gewoon is.' Wanneer je met je kop op televisie komt, wordt je geacht iets extra's te hebben. Afwijkend te zijn. Ik probeer altijd te bewijzen dat dat niet zo is. Het televisievak is gewoon zijn. Mensen die gewoon zijn én blijven, vallen op.''

Belgen vinden uw taalgebruik sappig. Sommigen zappen liever naar de Nederlandse televisie om naar uw commentaar te luisteren.

,,Ik krijg veel post uit België, dat klopt.''

Wat vindt u van die idolatrie?

,,Ik ben er tegen. De meningen over je persoontje moeten

fiftyfifty

zijn. Van het moment dat het zestig-veertig is, ben je verkeerd bezig. Je mag nooit een Rik De Saedeleer worden. Rik deed alles goed, ook in Nederland. Ik zie het nog zo voor me toen hij tijdens het WK Voetbal in Mexico riep tegen Jan Ceulemans:

(in vlekkeloos Vlaams)

'Gaan Jan, gáán, ze kunnen niet volgen, goaaaaaal!' Hij volgde zijn hart. Dat mag, de mensen vonden het geweldig, maar je moet ook tegenstanders hebben.''

Boudewijn en Beatrix

Nederlanders mogen dan al sympathie hebben voor de Belgen, de sportvete tussen beide landen blijft bestaan.

,,Er is geen vete. Wat is dat toch voor onzin?''

U merkt daar niks van?

,,Tuurlijk valt het op. Aan de finish van de Ronde van Vlaanderen staat er altijd een bullebak uit Meerbeke te roepen: 'Wanneer wint weer eens een Hollander?' Dan denk ik: praat die man uit frustratie? Zeg je zoiets tegen een Portugees of een Brit, nee toch? Ik snap daar niets van.''

Wat wij hebben met jullie, hebben jullie met de Duitsers.

,,Ja, maar daar zit vijf jaar geschiedenis tussen. Wij hebben jullie nooit iets misdaan. Ik heb me laten wijsmaken dat er ooit iets geweest is tussen koning Boudewijn en onze koningin Beatrix. Dat was een oplossing geweest voor dit netelige probleem. Het is toch te gek. We spreken dezelfde taal maar we maken elkaar uit voor dikke nekken. Of voor frieten.''

Uw liefde voor ons land is groot. U verscheen in 1986 tijdens het WK Voetbal in Mexico op het scherm met een grote eekhoornstaart in de Belgische driekleur.

,,Da's een leuk verhaal. Carl Huybrechts en ik waren samen uitgeweest met onze

madammen

. Om half twee 's nachts hebben we dat ding geschoten op de Antwerpse Sinksenfoor. Het was een gimmick, maar tegelijkertijd ook een kritiek op het Nederlandse volk. Je zal bij mij nooit oranje zien.''

Die malle oranje hoeden vindt u belachelijk?

,,Ik schaam me diep over wat er nu gebeurt. Het is niet grappig. Of je nu een stadion helemaal oranje of rood-geel-zwart ziet kleuren, het is allebei even erg.''

Nederlanders zijn veel uitbundiger in het supporteren.

,,Ze zijn heel volks. Jullie vallen ons erop aan dat wij zo zijn, maar kijk eerst eens naar jezelf. Wanneer supporters langs de Berendries als idioten wapperen met een vlag met daarop de Vlaamse leeuw, kijk ik dan naar het echte Vlaanderen? Ik denk het niet.''

Klopt de stelling dat Hollanders feesten op commando?

,,Wij zoeken naar een excuus om gek te doen. Wij grijpen sport aan om die merkwaardige oranje spullen aan te trekken. Maar er zijn nog veertien miljoen andere Nederlanders die het niet leuk vinden en die op restaurant gaan. Maar, we laten het wél zien. We maken onszelf belachelijk.''

Bent u een feestbeest? Schuilt er een Bourgondiër in u?

,,Ik eet graag lekker, tafel graag, kook graag, drink graag wijn. Maar ik doe het met mate. Ik ben nog nooit dronken geweest. Bourgondiërs tillen zichzelf door te eten, te drinken, te roken naar een hoger stadium van bewustzijn. Zo ben ik niet. Ik hou controle.''

Heeft dat controlegedrag met uw sportverleden te maken?

,,Absoluut, ik weet wanneer ik moet stoppen. Het zit erin gebakken.''

Vindt u het erg dat u wegens blessures bent moeten stoppen?

,,Ach, ik heb gespeeld tegen Willy Steveniers, de keizer van de pleintjes. Maar dat zegt niet veel. Ik weet wat het is om topsporter te zijn maar ik was geen superheld. Ik was goed, niet meer dan dat.''

,,Het lichaam is op''

Sport u nog?

,,Ik heb onlangs getennist en toen hebben ze me bijna moeten reanimeren. De fysiek is op. Het lichaam is op. En dat vind ik heel erg. In een sportschool kan ik nog altijd heel veel gewichten tillen, maar je moet me niet meer vragen om de New York Marathon in 2 uur en 35 minuten te lopen.''

Frustreert u dat?

,,Dat is het leven. Ik voel me 37, wil nog van alles doen en plots kom je jezelf tegen. Dat is vervelend. Maar ik accepteer het.''

In de sportjournalistiek hebt u wel de top bereikt.

,,Niet waar. Ik ben nog altijd op zoek. Ik denk dat ik nog veel beter kan. Ik krijg alleen de mogelijkheden niet.''

Staan er veel jonge talenten te dringen om uw plaats in te pikken?

,,Jong of oud, daar heeft het niks mee te maken. Het heeft met talent te maken. Ik ben 59, wat zegt dat? Niks. Als een tandarts dezelfde leeftijd heeft, kan die toch nog altijd gaatjes boren? Ik kijk graag naar mensen die iets ouder zijn dan ik. Wanneer David Frost me op zondagochtend op de BBC een wereldprobleem voorlegt, geloof ik dat. Als zo'n huppelkutje het nieuws leest, denk ik vaak: ik hoéf niet naar u te kijken.''

Probeert u nu te zeggen dat mensen u opzij proberen te schuiven?

,,Die poging wordt gedaan. Ik voel dat ik langzaam aan de kant geschoven word.''

U ventileert daarover vaak uw ongenoegen in de pers.

,,Ik zeg altijd wat ik denk. Dan hoop je dat anderen dat ook doen. Ik heb niks aan mensen die naar de mond praten. Mijn twee kinderen, Tjerk (29) en Nynke (26), hebben dat van hun vader overgenomen. Het zijn eerlijke mensen geworden. Als mijn dochter m'n boekje leest zegt ze: 'Pap, het boeide me voor de helft. Ik denk dat je jezelf zal moeten herbronnen.' Mijn zoon kan verkondigen: 'Dat vond ik echt niks.' Zij zijn mijn filter. ''

Vindt u het erg wanneer men zegt dat u arrogant bent?

,,Nee, omdat mensen niet weten wat het betekent. Ze bedoelen te zeggen dat ik stil ben. Uitgesproken ben. Me niet snel zal mengen. Ik ga niet op café, ik ga niet naar openingen, ik ga eigenlijk nergens heen. Omdat ik altijd achteraan sta, noemen ze me arrogant. Maar als je rechtstreeks verslag uitbrengt, kan je niet arrogant zijn. Omdat je je publiek recht aankijkt. Ik kijk er niet op neer.''

Wielrenner Jan Raas zei: ,,Mart is arrogant omdat hij onzeker is.''

,,Er zijn momenten dat je het ook niet weet. Al gebeurt dat zelden.

(Twee mooie dames passeren. Smeets kijkt om, zegt iets over hun blonde haren. Dan:)

Ik heb iets met vrouwen, da's duidelijk. Kan ik niks aan doen.''

De mooiste beweging

Onlangs veroorzaakte u opschudding toen bekend werd dat u met onderwerpen van uw reportages geslapen had: ex-schaatskampioenen Yvonne van Gennip en Ria Visser.

(grinnikt)

,,Ik ga een statement doen. Als ik het gedaan heb met Yvonne van Gennip, dan heb ik ook met koningin Paola tussen de lakens gelegen. En met Elton John. En met Tom Boonen.''

,,Dat van Ria Visser is waar. Het is 26 jaar geleden, tijdens de Olympische Spelen in Lake Placid. Mag dat? Het is de mooiste beweging die een mens kan maken. Toch? Het moet heel veel gebeuren. Zal ik uit de

school

klappen? Op het moment dat het verhaal van Yvonne en Ria opdook in een Belgische krant, gaat mijn telefoon. Heb ik dat zwijn van een Carl Huybrechts aan de lijn. Met een geweldige glimlach zegt hij: 'Ik mag toch hopen: vaak.'

(schaterlach)

Dat is humor.''

Als u, euh, niet werkt, wat doet u dan?

,,Slapen, al is er meer dan dat. Ik ben gek op de muziek van Sibelius, de Finse componist. Soms speelt er een prachtig vioolconcert in Amsterdam. Denk ik: daar moet ik heen. Toch: werk gaat voor. Verleden week was het de Champions League-finale. Ik hoefde dus niet te werken. Ik ben naar mijn dochter gaan kijken, die softbal speelt, maar ze zei me: 'Je hebt bewezen dat je van me houdt, ga nu maar naar Barcelona-Arsenal kijken.' Ik ben naar huis gefietst en heb nog het einde van de match meegepikt.''

Doet u veel samen met uw gezin?

,,Heel veel. Ik probeer mijn vrouw mee te nemen naar belangrijke wielerwedstrijden. Gaat zij lekker winkelen. Je hoeft jezelf niet meer te bewijzen als jagende man en al dat soort stommiteiten. Je vervalt niet in vulgariteiten.''

U bent nog niet zo lang getrouwd.

,,Nee, maar we zijn al heel lang samen. Meer dan twintig jaar. Ik ben gescheiden van mijn eerste vrouw. Zoiets wil ik nooit meer meemaken. Het is de grootste nederlaag in je leven. Maar we hebben er twee prachtige kinderen aan overgehouden. Heel sportieve kinderen, die allebei hun studies hebben afgemaakt. Tjerk is de Nederlandse nummer één slagman in honkbal, de mooiste sport ter wereld.''

Zou u graag grootvader worden?

Het zou nog ingrijpender - en heerlijker -- zijn dan vader worden.

,,Ik denk dat ze aan het oefenen zijn. Maar heerlijk? Nee, er zijn maar een paar momenten in mijn leven geweest die ik kan bestempelen als heerlijk. Waarvan ik dacht: dit is het helemaal. In december, twee jaar geleden, waren we in New York. De kinderen, mijn tweede vrouw en ik. Het stormde in Manhattan. Alles lag plat. Met z'n vieren baggerden we door meters sneeuw. Dat gaf een geweldig samen-gevoel. Intens gelukkig was ik toen.''

,,Geel'' van Mart Smeets is een verzameling portretten van de groten van de Tour de France. Het boek ligt vanaf acht juni in de winkels. Uitg. Nieuw Amsterdam, 227 blz., 9,95 euro.