Op 23 mei vorig jaar barstte de hel voor de zoveelste keer los. Bij vijf invallen waaronder twee in Madrileense appartementen van dokter Eufemiano Fuentes worden 200 bloedzakjes aangetroffen, transfusiemateriaal om bloed te manipuleren en een lijst met codenamen van toprenners die klant waren bij Fuentes. Zeer velen zijn lid van Spaanse topploegen, zoals Liberty Seguros en Comunidad Valenciana. De ploegleiders Manolo Saiz en Ignacio Labarta worden opgepakt. Later zal blijken dat een aantal wereldtoppers zogoed als zeker klant was van Fuentes: Jan Ullrich, Ivan Basso (die bekende), Joseba Beloki, Oscar Sevilla, Tyler Hamilton, Roberto Heras en Marco Pantani. Ook Tourwinnaar Alberto Contador staat op het lijstje, maar hij is om mysterieuze redenen van de lijst met verdachten geschrapt ondanks zijn dopingmenu van drie producten voor de Ronde van Frankrijk in 2005.

Franke, een autoritaire en vriendelijke man van 67, is een geval apart. Frankes kogelstotende en discuswerpende vrouw Brigitte Berendonk groeide op in de DDR maar vluchtte in 1958 naar West-Duitsland. In 1991 publiceerde ze, met zijn hulp, het boek

Doping, von der Forschung zum Betrug

of

Van het wetenschappelijk onderzoek tot het bedrog

. Het staatsdopingsysteem van de DDR wordt er meer dan vierhonderd bladzijden lang in ontrafeld. Geheime overheidsdocumenten, al dan niet uit Stasi-archieven, krijgen een plaatsje. Van beroep is Franke nochtans professor celbiologie, en hoofd van het kankerinstituut van de universiteit van Heidelberg. Drie jaar geleden kregen hij en zijn vrouw wegens hun dopingstrijd trouwens het

Bundesverdienstkreuz

, één van de hoogste onderscheidingen in zijn land. Ondertussen voelt hij zich wel geroepen om atleten te steunen van wie hij vermoedt dat ze onterecht aangeklaagd zijn wegens doping, wat hem wel eens op onbegrip komt te staan.

Sinds vorig jaar is

Herr Doctor

Franke weer op kruisvaarderpad tegen doping, en dat heeft veel te maken met de zogeheten doping-Tour rond de ploeg Festina in 1998. Jans Koerts, ex-profrenner: 'Toentertijd maakten ploegen

(voor hun dopinggebruik, red.)

gebruik van verzorgers zoals Willy Voet, maar dat lijkt verleden tijd. Nu gaat het veel meer om een echt netwerk. Dat houdt trouwens in dat er veel meer geld circuleert. Ik denk dat dopinggebruik duurder is geworden.'

Het gaat niet alleen om meer geld, maar ook om andere producten. Het massaal gebruikte bloeddopingmiddel epo is relatief makkelijk toe te dienen maar makkelijker opspoorbaar geworden. Dat verklaart waarom bloedtransfusies weer populair zijn: bloed aftappen tijdens een trainingsweek en net voor de competitie weer inbrengen maakt een renner ook beter. Het hoeft trouwens niet eens om eigen bloed te gaan.

Zo'n transfusie is natuurlijk wat ingewikkelder uit te voeren dan epo nemen, en vergt dus meer organisatie. De Spaanse arts Fuentes perfectioneerde het systeem, zo blijkt uit documenten van de Guardia Civil die de redactie in zijn bezit heeft. 'De in beslag genomen documenten met de competitieagenda's van de renners omvatten drie aspecten', schrijven de onderzoekers in hun rapport aan het Spaanse ministerie van Binnenlandse Zaken. 'Ten eerste de namen van de wedstrijden. Ten tweede de planning voor het gebruik van de geneesmiddelen, vooral anabolica, steroïden, corticoïden en verschillende soorten hormonen (epo, groeihormoon enz.). Ten derde bij sommige renners een programma voor bloedafnames en -opnames.'

Werner Franke, hoe raakte u betrokken bij de zaak-Puerto?

'Op 29 september 2006 zijn mijn universiteitscollega Angel Alonso, die Spaans spreekt, mijn advocaat Michael Lehner en ikzelf naar Madrid gevlogen. Op de luchthaven zijn we afgehaald door de Guardia Civil, dat toen nog een onderzoek voerde. Ik heb me op de hoogte laten brengen van de zaak, en de Guardia Civil heeft me op zijn beurt inlichtingen gevraagd over chemicaliën, zeg maar doping, die bij huiszoekingen bij dokter Fuentes gevonden zijn. Sommige producten kende ik nog van mijn onderzoek naar dopinggebruik in de DDR. De dopinglijst-Fuentes telt veertien pagina's: zijn klanten hadden blijkbaar veel keuze. Bon, dat dossier mocht Spanje niet verlaten maar het is die dag toevallig in mijn tas beland. Diezelfde dag nog zijn we teruggevlogen en is het dossier in Duitsland beland.'

Er wordt gretig uit geciteerd, onder meer door uzelf. Maar hoe zeker bent u dat geen enkel document vervalst is?

'Had ik u niet gezegd dat ik ze zelf meegenomen heb na een gesprek bij de Guardia Civil? Ik hoor ook dat men er bij de ploeg van Alberto Contador aan twijfelt of het handschrift waarin Contadors dopinggebruik in de Tour 2005 vermeld is wel degelijk van Fuentes' hand is. Wel: Jörg Jaksche heeft het op 29 juli nog eens bevestigd in de Süddeutsche Zeitung.

Ik heb Fuentes' handschrift herkend

zegt hij.'

Strafrechtelijk kon niemand in Spanje veroordeeld worden omdat doping er vóór dit jaar niet eens strafbaar was. Maar er is toch in elk land een wet die de openbare gezondheid beschermt?

'Daar zegt u zoiets: dat begrijp ik dus ook niet. Ik heb mijn informatie alvast als een plichtsbewuste burger braafjes aan het Bundeskriminalamt gegeven in Wiesbaden. U weet dat er enkele namen van Duitsers in opduiken, zoals een zekere Jan Ullrich.'

Hebt u de indruk dat het Bundeskriminalamt wel de stier bij de horens vat?

'Ja, u weet dat ik het hele dossier van de zaak-Puerto in mijn bezit heb. Wel, ik kan u verzekeren dat de echt scherpe vragen door het BKA gesteld worden. Ze hebben bijna vier uur met mij gepraat. Jörg Jaksche, die zoals u weet spijtoptant is, hebben ze serieus op de rooster gelegd. Dat verhoor heb ik ook: zeventig bladzijden. Dat kan al tellen. Jaksche heeft trouwens alles bekend. Soms kon het nog een tikje concreter maar ik wacht het proces af. Het gerecht kan daarvoor iedereen die in de Europese Unie woont oproepen om te getuigen. Ik ben benieuwd wat Ullrich zal zeggen, en zijn begeleider Rudy Pevenage. De leider van het onderzoek in Spanje ook, Daniel Gomez Bastida.'

Hoe zag het netwerk van Eufemiano Fuentes er nu uit?

'Wel, ik heb toch even mijn ogen uitgekeken. Bij de Guardia Civil haalden ze een kaart van Europa uit en wezen ze een aantal plaatsen aan. Madrid was het centrum: het ging om een appartement waar bloed afgetapt werd bij renners dat dan een tijdje later weer werd ingebracht. Maar het ging ook zonder Madrid. In drie andere landen bediende Fuentes ook klanten, in bijhuizen: in Orléans, Frankrijk, was er één. In de buurt van Frankfurt-am-Main ook. Men weet nu ook dat er zich ook één in de buurt van Hannover bevond en in Noord-Italië had Fuentes ook een plek, mogelijk in Treviso. Dat is het geografische Fuentes-netwerk.'

Maar het is niet het enige netwerk in het wielrennen?

'Ik kan moeilijk uit de biecht klappen omdat het onderzoek bezig is, maar uit informatie die ik krijg blijkt dat er inderdaad nog andere netwerken bestaan, met andere dokters. De Kazachse ploeg Astana met onder meer. Alexander Vinokourov deed beroep op een ander netwerk dan dat van Fuentes: dat weet ik van een renner.

(wuift)

Nee, doe geen moeite: ik kan niks méér zeggen. Maar ik vertel geen geheimen als ik zeg dat er in Oost-Europa ook iets opgezet is.'

'Fuentes was wel één van de zeer grote spelers op de markt. Dat zie je aan zijn prijzen: Ivan Basso en Jan Ullrich betaalden 120.000 euro per jaar

(Ullrich ontkent dat hij strafbare feiten pleegde, red.)

. Ik dacht eerst dat het om 35.000 euro ging, maar dat bleek maar een eerste betaling.

(lacht)

De toppers betaalden zoveel omdat Fuentes een service bood met alles erop en eraan.'

U bedoelt?

'Vroeger reisde de doping mee met de ploeg, meestal met iemand die al dan niet van op een afstand met de auto meereisde. Nu reizen renners bij voorkeur zoveel mogelijk naar de doping, zoals bijvoorbeeld naar Madrid bij Fuentes, of worden dopingproducten als het niet anders kan met het vliegtuig ingevlogen. Voordeel: de renners of begeleiders hebben geen doping bij zich en kunnen dus nooit gepakt worden. Al hebben ze natuurlijk soms wel microdosissen bij zich van een product.'

Hoe functioneerde het dopingsysteem in de bijhuizen, zoals in Orléans? Want Fuentes of zijn rechterhand Merino Batres kon toch niet alles zelf doen?

'Natuurlijk niet. Wat ik hoor is dat er met

vouchers

gewerkt is: een soort hoteltickets dat je bij reisbureaus kunt kopen. Op voorhand werden die tickets door het netwerk besteld en betaald, met een anonieme naam. De renner begeeft zich dan naar het hotel en geeft zijn voucher af. Hij krijgt een kamer toegewezen, installeert zich en pakweg een halfuur of een uur later komt er een dokter langs die doping bij zich heeft. De dokter neemt eventueel ook bloed af of brengt bloed in met een infuus. De renner krijgt op papier een geheugensteuntje in codetaal met data en namen van producten die hij moet nemen en er wordt een nieuwe datum afgesproken voor een volgende afspraak. Klaar is Kees.'

'Ik heb me laten vertellen dat er zelfs privé-vliegtuigjes voor worden ingezet. Daarom is de behandeling ook zo duur: begin dat allemaal maar eens te organiseren. Je betaalt niet alleen voor je doping, maar ook voor de hele infrastructuur waarvan je gebruik maakt. Wereldtoppers zoals Jan Ullrich konden zich wel makkelijk 120.000 euro per jaar veroorloven: hij verdiende met zijn prestaties 2,5 miljoen euro per jaar, en ongeveer hetzelfde aan reclame. Tel uit.'

Fuentes heeft ooit gezegd dat hij beledigd was omdat de pers altijd sprak over het zestigtal renners dat hij zou hebben begeleid. En de tennisspelers, atleten en voetballers dan, zei hij. Nu valt er geen woord meer over Rafaël Nadal of de voetballers van Real Madrid, waarvan eerst sprake was. Weet u er meer van?

'Neen. Ik heb het dossier, maar de documenten over de niet-wielrenners heb ik zelf nooit in mijn bezit gehad. Fuentes zegt het zelf ook niet meer hé: hij is drie keer bedreigd, een vierde keer zou hij misschien niet overleven. Ik vermoed dat de politiek ingegrepen heeft en het onderzoek beïnvloed heeft, maar een bewijs heb ik daar niet voor.'

De handel in doping voor sporters lijkt zo uitgebreid dat de vraag rijst of de maffia er iets mee te maken heeft.

'Daar heb ik geen aanwijzingen voor. De enige overeenkomst is de omerta: de ongeschreven code om nooit je mond open te doen. Maar er bestaat ook een groot verschil: als je veroordeeld wordt, zorgt de maffia voor je gezin. Een betrapte renner staat er alleen voor, dat is een melaatse.'