Het is de N-VA menens met haar plannen om in een minikabinet sociaal-economische hervormingen door te voeren. Twee jaar moet die ploeg in het zadel zitten – zónder staatshervorming – om vooral de begroting fors te saneren. In een becijferd plan doen de Vlaams-nationalisten daar een eerste aanzet voor. De context is bekend. Als er niets gebeurt, explodeert het begrotingstekort tegen 2029 tot 45 miljard euro, oftewel 6,4 procent van het bbp. De N-VA wil dat België voldoet aan de Europese regels en het tekort onder de 3 procent van het bbp brengt. Dat zou volgens de partij een structurele besparing van 18,2 miljard vragen.

(lees verder onder de grafieken)

Meest in het oog springt het voorstel van voorzitter Bart De Wever (N-VA) om de groeinorm voor de gezondheidszorg te verlagen. Nu stijgt het gezondheidsbudget met 2,5 procent bovenop de index om de toenemende zorgnood het hoofd te bieden. In 2024 is die eenmalig verlaagd naar 2 procent. De N-VA wil hem nu in lijn brengen met de economische groei – ongeveer 1,5 procent. Volgens de eigen berekeningen gaat het om een besparing van 4,5 miljard tegen 2029.

Bij de N-VA willen ze het beeld counteren dat ze besparen op de gezondheidszorg. “Want er zal nog altijd meer geld gaan naar de zorg. We geven alleen minder dan andere partijen hebben vastgelegd, zodat de kosten de pan niet uitswingen.” Maar bij de socialisten noemen ze het wel degelijk een besparing. “Je kan de groeinorm niet verlagen zonder aan te geven wat je niet meer gaat doen. Rekening houdend met innovatie en de vergrijzing, is dit wel degelijk een besparing.”

Sowieso huiveren ze ter linkerzijde van het besparingspakket van de N-VA. Want ook andere pijlers van de sociale zekerheid komen in het vizier. De Wever en co. stellen voor om de werkloosheidsuitkeringen – die ze ook willen beperken in de tijd – en leeflonen voorlopig niet meer te indexeren. Het kadert in hun voorstel om het verschil tussen werken en niet-werken steeds op 500 euro te houden. De hoogste pensioenen kunnen ook een indexsprong slikken en de pensioenbonus wordt teruggeschroefd. Opbrengst van het pakket besparingen in de sociale zekerheid: 11,8 miljard tegen 2029.

LEES OOK. Goede en betaalbare gezondheidszorg staat in élk partijprogramma, maar hoe willen de partijen dat betalen?

(lees verder onder de partijstandpunten)

ALLE STANDPUNTEN OVER BEGROTING

PVDA

• We wrikken ons los uit de autoritaire begrotingsregels van de Europese Unie. Wij verwerpen de terugkeer van het stabiliteits- en groeipact. Europa heeft geen besparingen 2.0 nodig 
• We kiezen voor overheidsinvesteringen, onder democratische controle, in plaats van een Unie die de dividenden van grote multinationals subsidieert 
• We doorbreken het keurslijf dat nationale staten, regio's en gemeenten belemmert om ambitieuze publieke investeringen te doen. Dit doen we door wijzigingen aan te brengen in het Europees systeem van nationale en regionale rekeningen (ESA 2010) 
• We creëren een openbare investeringsbank die investeringsprojecten financiert in hernieuwbare energie, woningisolatie, openbaar vervoer... In de context van grote ecologische en sociale uitdagingen, blijven de investeringen van deze nieuwe bank buiten de begroting en worden ze dus niet beperkt door de begrotingsdiscipline opgelegd door de Europese Unie 
• Dankzij de miljonairstaks, een opgevoerde strijd tegen belastingontduiking en het schrappen van belastingvoordelen voor de allerrijksten kan de overheid ook bijdragen aan het investeringsfonds van de bank 

GROEN

• Een houdbaar begrotingstraject dat voldoende rekening houdt met toekomstige uitdagingen 
• Een investeringsbeleid voor duurzame en rechtvaardige economie, de investeringen optrekken naar 4 procent 
• Fiscale fraude bestrijden, door opsporingsdiensten te versterken, betalingen aan belastingparadijzen beter te controleren en belastingverdragen te sluiten met andere landen 
• Fossiele subsidies laten uitdoven 
• Hervorming van de Europese begrotingsregels die de houdbaarheid van overheidsschulden garandeert maar kwaliteitsvolle investeringen toelaat die essentieel zijn voor een rechtvaardige en duurzame klimaattransitie 

VLAAMS BELANG

• De afschaffing van de transfers door de prioritaire splitsing van de fiscaliteit en de sociale zekerheid 
• Een rechtvaardige en haalbare verdeling van de staatsschuld, gebaseerd op het oorsprongsprincipe 

OPEN VLD

• Overheidsbeslag moet naar 45% evolueren voor alle regio’s. Als dat niet lukt, krijgt overheid drie jaar om terug te dringen tot 45%. Als dat niet lukt, dan voorlopige twaalfden berekend op 45% overheidsbeslag 
• Uitgavennorm bepaalt hoeveel overheid mag uitgeven 
• Begrotingstekort moet onder 3 procent blijven 
• Iedere entiteit is direct verantwoordelijk voor eigen inkomsten, uitgaven en aandeel in totale begrotingsplaatje. Een intra-Belgisch stabiliteitspact moet daarvoor zorgen 
• Invoering van zero-based budgetting die niet zomaar de uitgaven van het verleden als basis gebruikt, maar elke uitgave in vraag stelt en kijkt of die nog nodig of verantwoord is 

CD&V

• Hervormingen van de belastingen, de pensioenen en de arbeidsmarkt zullen het begrotingstekort helpen terugdringen  
• Bekijken of uitgaven echt nodig zijn: het overheidsbeslag van meer dan 50 procent moet geleidelijk aan worden teruggebracht 
• Het nieuwe Europese begrotingskader moet geïmplementeerd worden. Dat dwingt lidstaten om schulden af te bouwen en diepgaande structurele hervormingen door te voeren  
• We vragen een eerlijke bijdrage aan grote vermogen door onder meer een digitaks op internetgiganten in te voeren en een globale belasting op vermogen  
• Vlaanderen moet streven naar een begrotingsevenwicht in 2027 

VOORUIT

• Tegen 2029 niet meer uitgeven dan dat er geld binnenkomt, en tegen 2030 de schuld stabiliseren. Daarna begint de afbouw 
• Er moet een globaal plan komen dat voor meer groei moet zorgen. Door meer jobs, eerlijke bijdragen van iedereen, meer productiviteit, meer investeringen in onderwijs en onderzoek en ontwikkeling, en kritisch kijken naar uitgaven van de overheid 
• Er moet een kerntakenpact komen. Met focus op koopkracht, veiligheid, gezondheid, basisinfrastructuur, en de zorg voor kinderen, ouderen en onze planeet 
• De Europese begrotingsregels moeten rekening houden met sociale en duurzame investeringen. Terugkeer naar orthodox beleid is uit den boze 
• De opmaak van de begroting moet al voor de zomer starten. Het Planbureau krijgt daarbij een centrale rol. Ook bij de regeringsvorming 

N-VA

• Met een uitgavenplafond bevriezen we automatisch de werkingsuitgaven van de federale overheid zolang de totale overheidsuitgaven boven 45% van het bbp liggen 
• Tot de confederale omwenteling plaatsvindt, blokkeren of verminderen we de dotaties aan deelstaten met een buitensporig tekort of schuldgraad (> 5% tekort of > 150% schulden ten opzichte van de ontvangsten) 
• Het is geen kerntaak van de overheid om uitbater te zijn van een bank, een spoorwegmaatschappij, een verzekeraar, een postbedrijf of een telecomoperator 
• De werkingskosten van de overheid verlagen we tot het gemiddelde niveau van de buurlanden 
• In navolging van Vlaanderen wordt elk bestuursniveau verplicht een subsidiedatabank op te richten. Van het kleinste niveau, steden en gemeenten, tot het hoogste niveau, de EU. Een beter overzicht moet toestaan om gericht subsidies te schrappen 

Daarnaast wil de N-VA ook besparen op de overheid zelf, zo’n 3,7 miljard euro. Minder kabinetten, minder parlementsleden, weg met de senaat. Het zijn vooral symbolische besparingen die goed klinken. De echte winst zit hem volgens de Vlaams-nationalisten in het snoeien van de subsidiestromen. Daar zien ze 2,6 miljard marge. Daarnaast rekenen ze ook op een begrotingsevenwicht van elke regio tegen 2029. Dat zou dan 4,1 miljard opleveren.

Alles samen wil de N-VA 20,8 miljard besparen. Een deel van dat bedrag zouden ze wel meteen gebruiken om nieuw beleid te voeren. Lastenverlagingen ter waarde van 2,1 miljard bijvoorbeeld. Of een injectie in de economie. Tegen 2029, het einde van de legislatuur, zou de begroting er op die manier 18,2 miljard beter moeten voor staan. “De situatie nu is dramatisch en onhoudbaar”, zegt begrotingsspecialist Sander Loones (N-VA). “Eerlijkheid is nodig. Wanneer je wil genezen, moet je eerst erkennen dat je ziek bent.”

Over hoe de partij dit programma denkt te realiseren met de PS – die geen besparingen voorstelt maar 15 miljard euro nieuwe belastingen – komt geen antwoord. Volgens De Wever moet het minikabinet met de PS erin wel vanaf dag één na de verkiezingen aan de slag.

“Vijftig procent overheidsbeslag is te veel”: dit zijn de BEGROTINGSPLANNEN van alle Vlaamse partijen ›