Schoenmakerszoon

'Ik ben de zoon van een schoenmaker. Dat heeft een blijvende invloed op een mens. Als ik al die mannen op rubberen zolen zie, denk ik: Meneer, koop toch een paar goeie schoenen. In mijn tijd bij Anderlecht was er nog geen materiaalman die de schoenen verzorgde. Die moest je zelf mee naar huis nemen. Ik poetste die met veel plezier. Lekker in het vet. Onderhoud is beschaving. Mijn auto schoonmaken doe ik ook zelf. Een grote voldoening in het leven van een stukjesschrijver.'

'In de ogen van mijn vader was ik de beste voetballer die ooit op aarde had rondgelopen. Ik vond het wel fijn dat hij er zo van genoot. Hij was pas 49 toen hij stierf. Een paar maanden nadat hij onwel geworden was op de tribune, tijdens de wedstrijd Club Brugge-Anderlecht. Het was heel warm die dag. Hij zag hoe ik weer eens ruzie kreeg in het spel. Daarover moet hij zich opgewonden hebben. Ik werd van het veld gehaald en spoedde me naar hem. Hij lag op de massagetafel, was er beroerd aan toe. Toen had een dokter moeten zeggen:

Die man moet naar het ziekenhuis.

Maar de volgende dag is hij gewoon terug naar Nederland gereden. Twee maanden later kreeg hij opnieuw een tik aan zijn hart. Hij werd van de schoenmakerij naar huis gebracht. Mijn moeder ging om het kwartier op de kamer naar hem kijken. Op een gegeven ogenblik heeft ze hem dood gevonden.'

'Mijn vader dronk niet. Roken deed hij wel, maar hij werkte vooral heel hard. Het was de tijd dat de snelschoenmakerijen in de supermarkten opkwamen. Hij zat in over de toekomst van zijn zaak. Achteraf heb ik het mezelf kwalijk genomen dat ik daar niet meer met hem over heb gepraat. Je denkt dat je vader het allemaal wel aankan, daarvoor is hij je vader. Fout. Je moet zo'n volwassen man, die ongetwijfeld meer van het leven had verwacht, wat vertroetelen. Maar ik ben geen mens van grote gebaren. Wij, lieden van Groningen, hebben al gauw de neiging om zoiets aanstellerij te vinden.'

'Ik heb me thuis altijd gelukkig gevoeld. Later hoorde ik wel over vaders en moeders die hun kinderen inwijden in Schubert en Chopin, maar daar hadden mijn ouders de tijd niet voor.'

Te netjes

'Vanaf mijn zesde had ik maar één droom: voetbalster worden. Toen ben ik lid geworden van de Winschoter Voetbal Vereniging. Tot 's avonds laat stond ik met een bal te trappen tegen een muurtje. Als ik jongens met twee verkeerde voetbalbenen zag, kon ik plaatsvervangend in een depressie belanden. Arme klunzen. Maar ja, zulke kinderen studeerden Chopin - dat had ik toen nog niet door.'

'Als veertienjarige op de middelbare school zat ik in gedachten in het stadion van Madrid. Ik móést dat bereiken. Het ging gepaard met een angst dat dit me niet zou lukken. Hoe kom je vanuit Winschoten bij Ajax of een andere topclub? Daarvoor moeten ze me kopen. Maar zien ze mijn talent wel? Hebben ze geen zand in de ogen? Dat ik mijn droom waar heb kunnen maken, kun je niet anders dan een groot geschenk noemen. Want er had zoveel tussen kunnen komen. Toen ik bij Anderlecht kwam, maakte ik niet meteen deel uit van het eerste elftal. Er hoeft dan maar een trainer te zijn die een beetje tegen je is en het volgende seizoen word je uitgeleend aan FC Antwerp.'

'Bij Anderlecht keken ze met enige vertedering naar me. En met vertrouwen. Pummie Bergholtz was met zijn accent voor de Belgische spelers

een Hollander

, maar mijn tongval kwam merkwaardig genoeg nogal overeen met het Brussels van Paul Van Himst en Georges Heylens. Ik voelde me onmiddellijk op mijn gemak.'

'Of er in mijn appreciatie nog iets hoger bestond dan voetbal? Jawel: schitterende vrouwen met lange haren en heerlijke borsten, verpakt in verleidelijke kleren. Met ook nog eens een innerlijk waar je helemaal bleek van werd. Ik had dus twee dromen: Anderlecht en prachtige vrouwen. En ik ben zo dom geweest die twee niet te combineren. Veel te naïef, hé. Verliefd op mijn auto. Daar ging ik 's avonds mee rijden, in plaats van achter de meiden aan te gaan. Dat had te maken met mijn overtuiging dat ik ernstig moest leven voor het voetbal. Niet te laat naar bed. Het heeft mijn carrière genekt. Een echte ster moet de kroeg in. Of nog beter: de goot in. Kijk naar George Best, Maradona, Romario. Ik was te netjes. Hartverscheurend lief. Terwijl ik de naam had fanatiek te zijn op het veld. Dat was ook wel zo, maar na de wedstrijd trok ik die lijn niet door. Ik vond het bijna verwerpelijk om met journalisten te praten. Ik had niet in de gaten dat het voetbal daar óók van leeft. Waar kun je een journalist een groter plezier mee doen dan met een sappige quote? Maar daarvoor was ik te bescheiden. Tja, het provincietype.'

Poppenkast

'Het schrijven kan niet op tegen het spelen in een vol stadion: het publiek in vervoering brengen en voelen dat het lekker gaat. Een zeldzame keer overkomt het me dat ik voor de televisie zit en plotseling tranen in mijn ogen krijg. Gewoon al door het kijken naar die mooi getrokken lijnen in dat enorme stadion. En dan die jongens die daar tussen lopen. Wat was er ontroerender dan het ballet van Robbie Rensenbrink?'

'Maar tegenwoordig is er te veel voetbal op tv te zien, en dat doet afbreuk aan de schoonheid. Bovendien is ook het spel zelf veranderd. Voetbal is verworden tot een hysterische poppenkast. Ik word onwel als ik zie hoe, tijdens het nemen van een hoekschop, iedereen aan elkaar staat te trekken. Met zo'n gedrag hoor je thuis in een krankzinnigengesticht. Met andere hilarische taferelen in de rand van het spel lach ik me dan weer een kriek. Ach, de voetballerij aan de top is inmiddels één zieke wereld. En de commentatoren doen mee. Bij elke aanval roepen ze:

Geen buitenspel!

Ze kunnen net zo goed zeggen:

Geen twaalf spelers in het elftal!

'

Wellust

'Mijn vrouw, Johanna, is één jaar jonger dan ik. We kennen elkaar al sinds het begin van de middelbare school. Waarop ik viel bij haar?

D'r

haar, haar gezicht en haar benen. Kortom, haar wellustige lichaam. Daar begon het mee. Al ging het me in werkelijkheid om het grootgrondbezit van haar ouders.'

'

Eer zit boven de gordel

, vond Multatuli. 't Is een principe waar ik het volledig mee eens ben. Trouw is toch meer dan monogaam zijn? Om Multatuli te parafraseren: ik heb Johanna nooit

ont-eerd

. We houden van elkaar en ik blijf zeker tot aan mijn dood bij haar. Dat ze op mijn begrafenis al naar de dragers zit te lonken, vind ik niet erg. Het hoort bij hun maatschappelijke functie.'

'Ik heb seks ooit vergeleken met een gebakje: dat eet je ook weleens met iemand anders. Maar vergis je niet: ik heb nooit zo seksueel vrijgevochten geleefd als mensen vaak over me dachten. Al kan

het

natuurlijk gebeuren. Daar moet je niet overdreven bang voor zijn, maar tegelijkertijd moet je er ook voorzichtig mee omgaan. Uit liefde voor je partner. Alles is een kwestie van intelligentie. Ik heb me mijn hele leven wel degelijk verantwoordelijk gevoeld ten opzichte van mijn vrouw en kinderen.'

'Anderlecht-trainer Pierre Sinibaldi raadde zijn spelers aan de laatste dagen voor de wedstrijd geen seks meer met hun vrouw te hebben. Hij bedoelde het goed, maar ik hield me er niet aan. Ik vond het voldoende dat ik op zondagmiddag serieus als een monnik liep te voetballen. Ik ben bij Anderlecht in een oorlogje met Sinibaldi geëindigd. Daar had ik zelf zeker schuld aan, hoor. Ik kon geweldig doordrammen over futiliteiten. Zo kreeg ik ruzie met hem. Veel later heb ik nog overwogen om hem eens een brief te schrijven, maar dat vond ik dan ook weer net iets te slijmbalachtig.'

Compliment

'Het grootste compliment dat ik in mijn leven heb gekregen, nam ik in ontvangst met schaamte. We speelden een wedstrijd tegen Real Madrid. Na afloop kwam hun trainer Di Stefano naar me toe en feliciteerde me met mijn spel. Daar wist ik me geen raad mee. Di Stefano had dat niet mogen doen, want mijn hele jeugd was hij een idool voor me geweest. In elk geval zal ik er tot aan mijn dood trots op blijven dat ik zeven jaar de midvoor van Anderlecht ben geweest. Ze beschouwden me als de opvolger van Jef Mermans. Dat neemt niemand me af.'

Roes

'Zelfs als een voetballer wint, verliest hij een beetje: hij heeft schoppen gekregen, hij is moe. Die vermoeidheid bezorgde me altijd een voldaan gevoel. Leve de heerlijke roes van de uitputting! Ik gaf me altijd helemaal in een wedstrijd, ook als we voor stonden. Ik was geen rekenaar: bij 6-0 begon ik nog harder te lopen, want dan wilde ik er 12-0 van maken. En na de wedstrijd met die versleten ledematen iets gaan eten in een Brussels restaurant. Dat mis ik soms: dodelijk vermoeide benen, de schrammen erop van de gruwelijke tackle. Op dit eigenste moment zou ik er veel voor over hebben. Kun je niet even een aanloop nemen? En neem ook je gebit eruit, zodat je een stevige Engelse verdediger lijkt.'

Woede

'In Nederland zat ik jarenlang in het praatprogramma

Barend & Van Dorp

. Sommigen vonden dat ik er vaak woede uitstraalde, maar daar ben ik het niet mee eens. Woede is me te hysterisch. Op wie moet je woedend zijn? Meestal ben je het op jezelf. Tegenover anderen verlies ik niet zo gauw mijn zelfbeheersing. Als ik een wegpiraat voorbij zie scheuren, stoort dat me wel degelijk. Maar ik word er niet woedend van. Er overvalt me eerder een gevoel van moedeloosheid: de wereld is niet te verbeteren. Hetzelfde als ik het lawaai hoor van zo'n blaaskanon dat bladeren opzuigt. In plaats dat die persoon de hark pakt om drie blaadjes onder een heester vandaan te krijgen, zet hij een machine op zijn rug, een koptelefoon op zijn hoofd en begint hij zijn medemens het bed uit te jagen. Ik vind dat getuigen van een grote domheid, maar ik ga er geen ruzie om maken.'

Gesel

'Mijn ouders waren atheïstisch. Ik ben zo blij dat ik zonder die gesel van een God ben grootgebracht. Je moet rechtvaardig en goed leven, maar zonder religieuze waanideeën. Dat zoveel mensen nog geloven in die poppenkast, ik kan het maar niet snappen. God is even echt als Sinterklaas. Op zondagmorgen in de kerk zitten levert niets op, behalve veel achterbaks gedoe. Eeuwenlang is er dood en verderf uit voortgevloeid. Mensen die elkaars hoofd afhakken in de naam van God, je moet er maar opkomen.'

Spijtjes

'Ik heb een aantal lichte spijtjes. Dat ik van Anderlecht naar Ajax ben vertrokken, is er zo een. Dat ik niet wat meer met mijn vader heb gesproken. Dat ik niet meer heb gereisd, maar ja, ik haat vliegvelden. Dat ik op een dag te nauwe schoenen heb gekocht omdat ik ze mooi vond, maar er een zenuwscheur onder mijn voet aan overhield. Dat ik het werk van Bach niet heb bestudeerd.'

'Zal ik je iets verklappen? Van mijn achtste tot mijn achttiende speelde ik accordeon. Toen ik naar Anderlecht verhuisde, durfde ik die echter niet mee te nemen. Ik vond het gênant. Ik was bang dat Paul Van Himst die accordeon op een dag op mijn kamer zou zien staan en me dan zou zeggen:

Jij lijkt me meer geschikt voor Berchem Sport

.'

Lastpak

'Om met Harry Mulisch te spreken: 'Dat ik doodga, moet eerst nog bewezen worden.' Schitterend uitgangspunt, toch? Natúúrlijk ga ik dood, maar in die triljoenste van een seconde dat het gebeurt, zal ik het niet meer beseffen. De uren daarvoor, tja, dat is even doorbijten. Gelukkig blijkt de dood ook een soort drug te zijn. In het zicht van het definitieve einde zeggen mensen elkaar dingen waar ze nooit eerder toe gekomen zijn.'

'Ik zou best wel met enig pathos willen doodgaan. Ik stel me voor dat ik me op dat moment nog één keer vastklamp aan de blik van Johanna. En haar duidelijk maak hoe graag ik haar heb gezien. Dan zou ik vermoedelijk vredig kunnen sterven.

(bedenkt zich)

Nou ja, zou ik het wel zo doen? Eigenlijk heeft ze me mijn hele leven geclaimd door me zo van haar te laten houden. Een lastpak was ze. Wat had ik allemaal niet kunnen doen zonder haar? Al die jaren heb ik braaf in een huis in Bussum gewoond en deed ik lief tegen haar. Zonde van het glorieuze leven dat me zo ontstolen is.'